Organ naklinde bir ilk: Böbreğin kan grubu değiştirildi

HABER MERKEZİ

Oluşturulma Tarihi: 21 Ekim 2025 10:48

Bu tıp tarihinde bir ilkti. Kanada’daki British Columbia Üniversitesi’ndeki (UBC) araştırmacılar, laboratuvar ortamında insan böbreğinin kan grubunu A tipinden evrensel O tipine dönüştürmeyi ve nakletmeyi başardılar. Bu çığır açıcı gelişme, yalnızca organ nakillerinde değil aynı zamanda gelecekte bağışçılar için evrensel bir kan kaynağı yaratılmasında da devrim yaratabilir.

Organ nakillerinde en büyük zorluk, alıcının bağışıklık sisteminin organı “yabancı” olarak görüp ona saldırmasıdır. Dokular ne kadar dikkatli eşleştirilse de bağışıklık sistemi bazen yeni organı reddedebiliyor. Bu nedenle hastaların güçlü immünsüpresif ilaçlar kullanması gerekir. Ancak bu tedaviler mükemmel değil: Böbrek nakli hastalarının yüzde 15 ila 20’sinde hâlâ organ reddi yaşanıyor.

UBC ekibinin geliştirdiği yeni yöntem bu oranları önemli ölçüde azaltabilir.

ENZİMLERLE KAN GRUBU DEĞİŞİMİ

Bilim insanları, 10 yıldan fazla süren araştırmaların ardından Nature Biomedical Engineering dergisinde yayınlanan çalışmayla büyük bir atılım gerçekleştirdi. Organları kaplayan ve kan grubunu belirleyen, antijen adı verilen şeker molekülleri, alıcının bağışıklık sistemi tarafından tanındığında saldırı başlatır. Bununla birlikte, O tipi kanın evrensel olduğu kabul edilir, bu da çoğu hastaya güvenli bir şekilde nakledilebileceği anlamına gelir.

2019 yılında araştırmacılar bu A tipi kan şekerlerini parçalayan iki özel enzim keşfettiler. Bu enzimler kanın yapısını tamamen değiştirip işlevsel olarak O tipine dönüştürebiliyor. UBC ekibi yazarlarından Prof. Jayachandran Kizhakkedathu, gelişmeyi şöyle özetledi: “Bu enzimler son derece seçici, etkili ve düşük konsantrasyonlarda bile çalışıyor. Dolayısıyla bu fikir uygulanabilir hale geldi.”

İNSAN ÜZERİNDE İLK BAŞARI DENEMESİ

2022 yılında bu yöntem vücut dışında tutulan akciğer ve böbreklere başarıyla uygulandı. Ancak asıl test 2023 yılında insan üzerinde yapıldı. Beyin fonksiyonlarını tamamen kaybeden bir hastanın ailesi, enzimler kullanılarak kan grubu değiştirilen böbreğin nakline onay verdi. Sonuç beklentilerin ötesindeydi: “Mükemmel çalıştı. Rüya gibi bir andı” dedi Kizhakkedathu.

Nakilden sonraki ilk iki gün boyunca böbrek, reddedilme belirtisi olmadan çalışmaya devam etti. Üçüncü günde A tipi kanın bazı izleri yeniden ortaya çıktı ve hafif bir reaksiyon gözlendi, ancak hasar oranı klasik uyumsuz transfüzyonlara göre çok daha düşüktü. Ayrıca bağışıklık sisteminin organı kabul etmeye başladığına dair işaretler de gözlendi.

UBC’den Profesör Stephen Withers, çalışmanın öneminin altını çizerek şunları söyledi: “Bu süreci ilk kez bir insan modelinde gözlemledik. Uzun vadeli sonuçları iyileştirmek için değerli veriler elde ettik.”

Ekip şu anda klinik deney onayını bekliyor. Amaç bu enzimleri kullanarak önce evrensel kan üretmek, ardından aynı yöntemi diğer organlara uygulamaktır.

Withers bu başarıyı şöyle özetliyor: “Bu, yıllarca laboratuvarda yapılan temel bilimin nihayet doğrudan hasta bakımına ulaştığı an. Gerçek bir oyun değiştirici.”