Böbrek taşlarına ‘yapay zeka’ tedavisi
Oluşturulma tarihi: 12 Kasım 2025 10:18
İstanbul Üniversitesi akademisyen ve öğrencilerinden oluşan “Robo Stone AI” ekibinin geliştirdiği yapay zeka sistemi, böbrek taşı ameliyatlarını kolaylaştırmayı hedefliyor. Sistem, işlem sırasında taşları anında ve yüksek doğrulukla tespit ederek ameliyat sırasında sağlıklı dokuya zarar verme riskini azaltır. Ekip, bu projesiyle TEKNOFEST kapsamında düzenlenen “İnsanlık Yararına Teknoloji Yarışması”nda 2.lik ödülünü kazandı.
Şiddetli ağrılara neden olabilen böbrek taşları için İstanbul Üniversitesi’nde yeni bir tedavi yöntemi geliştirildi. Yapay zeka modelinin eğitilmesiyle geliştirilen bu sistem, işlem sırasında hastanın sağlıklı dokularının zarar görmesini önlemeyi ve ameliyat sonrası komplikasyonları azaltmayı amaçlıyor. “Robo Stone AI” adlı 7 kişilik ekibin kaptanı, op. Rifat Burak Ergül liderliğinde bu yıl TEKNOFEST’e katılan ekip, “İnsanlık Yararına Teknoloji Yarışması”nda 3 bin 216 başvuru arasından 2. olmayı başardı. Ekibin danışmanı İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tzevat Tefik projeyi şöyle anlattı:
YÜZ KİŞİDEN 10’UNDA GÖRÜLÜYOR
“2015 yılından bu yana böbrek taşıyla uğraşıyorum. Dünya çapında her 100 kişiden 10’unda böbrek taşı var. Üstelik hasta hayatında bir kez bile taş oluşturmaz. Taş oluştuğunda 1 yıl içinde %10, 5 yıl içinde %35 ve 10 yıl içinde %50 oranında tekrarlama riski vardır. Günümüzde böbrek taşlarında tercih edilen tedavi yöntemi, idrar yollarından böbreğe giren lazerle yapılan işlemdir. Biz bunu kullanıyoruz. 2015’ten beri öyle.” Bu tedavi yöntemini sıklıkla kullanıyoruz. Bu yöntemle böbreğe girip taşı görerek kırmaya başlıyoruz. Lazer çubukla yaptığımız bu işlemin bir dezavantajı var. İşlem sırasında hasta doğal nefes alır ve içerideki taş hareket ederek pozisyon değiştirir. Bu nedenle işlem sırasında lazerle o taşı yakalamaya çalışıyoruz. Bazen bu kanamaya neden olabilir.
Arka sıra: (solda) Ozan Gündeler, Nteniz Chamoip, a.g.e. Dr. Rifat Burak Ergül, Dr. Arda Tunç Aydınoğlu, Dr İlker Teke, Levent Beyhan.
Ön sıra: (solda) Ahmet Sinan Kabakçı, Prof. Dr. Tzevat Tefik
YAPAY ZEKA DOKU VE TAŞI FARKLILAŞTIRIYOR
Yaklaşık 2 yıl önce kumaşları taşlardan ayırabilecek bir teknoloji geliştirebilir miyiz diye düşündük ve sistemimiz üzerinde çalışmaya başladık. Yapay zekayı önceki süreçlerimizden aldığımız 2.520 kare ile eğittik. Bu sayede işlem sırasında taşları dokulardan ayırmayı amaçladık. Şu anda yapay zeka bize süreç içerisinde “işte taş, işte kumaş” diyor. Taşı yeşil, dokuyu ise kırmızı olarak işaretleyin. Bu daha az deneyimli insanlar için bile önemli bir adımdır. Çünkü bazen işlem sırasında çok fazla kanama olabiliyor veya görüntünün net olmadığı bulanık bir ortam olabiliyor. Yapıyı taştan ayırmak elbette mümkün değil.
DOĞRULUK ORANI YÜZDE 90’IN ÜZERİNDE
Yaptığımız insansız testlerde doğruluk oranımız %92,2 oldu. Bu çalışmamızı geçen yıl Amerika’da düzenlenen üroloji kongresinde sunduk. Çok ilgi gördü ve bizimle çalışmak isteyenler oldu. Geliştirdiğimiz bu sistem ameliyatlarda kullanılan robotik sistemlere entegre edilecek. Bir sonraki adımda sistemimiz taş kırma işlemini otomatik olarak gerçekleştirecektir. Yani yapay zeka taşı tespit ettikten sonra lazerin etkilenen noktaya otomatik olarak müdahale etmesini sağlayacak. Kumaşa ulaştığında tekrar kendi kendine duracaktır. Bu, hastanın işlem sırasında ve sonrasında kendisini daha rahat hissetmesini sağlarken, iyileşme ve hastanede kalış sürelerini de kısaltacaktır. Gelecekte cerraha asistan olarak rehberlik edecek bu sistemi geliştirmeyi planlıyoruz. Bu eserin 5-10 yıl sonra kullanılmaya başlanmasını bekliyoruz” dedi.
