Bu yosun uzayda 9 ay hayatta kaldı
HABER MERKEZİ
Oluşturulma tarihi: 21 Kasım 2025 11:01
Bilim insanları, bitki dünyasının “tardigratları” olarak kabul edilen alglerin uzayda da hayatta kalabildiğini gösterdi. Japonya’daki Hokkaido Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (ISS) dışına yosun sporu kapsülleri yerleştirdi ve bunları dokuz ay boyunca doğrudan uzay boşluğuna maruz bıraktı. Sonuç: Sporların çoğu hâlâ hayattaydı ve Dünya’ya döndüklerinde çimlenebiliyordu.
Deneyi gerçekleştiren biyolog Tomomichi Fujita, şaşkınlığını şöyle anlatıyor: “Neredeyse sıfır hayatta kalma bekliyorduk ama sonuç tam tersi oldu. Sporların çoğu hayatta kaldı.” Fujita, bu minik bitki hücrelerinin olağanüstü dayanıklılığı karşısında “gerçekten hayrete düştüklerini” söylüyor.
UZAYIN ÖLÜMCÜL KOŞULLARI
Uzayın boşluğu çoğu canlı için saniyeler içinde ölüm anlamına gelir. Vakum, aşırı radyasyon, güçlü sıcaklık değişiklikleri… İnsanlar da dahil olmak üzere birçok tür, çıplak halde bu koşullara tahammül edemez.
Alg sporları tamamen farklı bir hikaye yazdı. ISS’nin dışına yapıştırılan spor kapsülleri, dokuz aylık bir uçuşun ardından Dünya’ya geri gönderildi. Testler sporların %80’inden fazlasının hâlâ çimlenebildiğini ortaya çıkardı.
Bilim insanları, “Dünya’da gelişen yaşamın, hücresel düzeyde uzay koşullarına dayanabilecek iç mekanizmalara sahip olduğunu” gösteren şaşırtıcı kanıtlar bulduklarını belirtiyor.
SPOR YOSUN TESTİ
Deneyde kullanılan tür, araştırmalarda sıklıkla kullanılan ve “yaygın yosun” (Physcomitrium patens) olarak adlandırılan bir yosundur. Genomunun çözülmüş olması, yapısının nispeten basit ve deneylere uygun olması nedeniyle bilim dünyasında popüler bir model bitkidir.
Araştırma ekibi, Dünya üzerinde yapılan deneylerde ilk olarak bitkinin hangi kısmının en dirençli olduğunu test etti. Sonuçlar, spor kapsüllerini taşıyan yapıların (sporofitlerin) aşırı sıcağa, soğuğa ve UV ışınlarına bitkinin diğer kısımlarına göre daha dayanıklı olduğunu gösterdi. Bu spor kapsüllerinin ISS’ye gönderilmesinin nedeni budur.
Dönüşte yapılan ölçümlerde sadece sporlarda klorofil a seviyesinde yaklaşık %20 oranında azalma tespit edildi. Diğer klorofil türleri normal şekilde çalışmaya devam ediyor ve bu azalma, sporların sağlığını önemli ölçüde tehlikeye atıyor gibi görünmüyor. Başka bir deyişle, algler uzaydan biraz “yorgun” ama güvenli ve sağlam bir şekilde döndüler.
MARS İÇİN TESTLER
Yosunlar ve diğer briyofitler (ciğerotları ve korniformlar gibi), Dünya tarihinde zaten önemli bir rol oynamış canlılardır. Yaklaşık 500 milyon yıl önce su ortamından karaya çıkan ilk bitkiler arasında oldukları düşünülüyor. Kayalardan besin çıkararak ve toprağın oluşmasına yardımcı olarak karasal ekosistemlerin yolunu açtılar.
Bugün bilim insanları, Ay ve Mars gibi diğer dünyalar için de aynı başrolü hayal ediyorlar. Bu kadar zorlu koşullara dayanabilen algler uzayda ve diğer gök cisimlerinde hayatta kalabilir ve büyüyebilirse, gelecekteki “dünyalaştırma” projelerinde önemli oyuncular haline gelebilirler.
“Sonuçta amacımız Ay, Mars gibi dünya dışı ortamlarda ekosistemlerin oluşmasının önünü açmak” diyen Fujita, şöyle devam ediyor: “Alglerle ilgili çalışmalarımızın bu yolda atılacak adımlar için bir başlangıç olmasını umuyorum.”
